SABUN YAPIM REHBERİ: YAĞ TABLOLARI
Bu yazıda, kendi sabunlarınızı formüle ederken hem yağ oranlarını doğru bir şekilde ayarlayabilmeniz hem de içerik bakımından zengin sabunlar yapabilmeniz için gerekli tabloları sunuyoruz. Yağların özelliklerini öğrenerek, cilt tipinize uygun sabunlar yapabilmek içinse “Sabun Yapımında Kullanılan Yağların Özellikleri” yazımıza göz atabilirsiniz.
Yağ Tipleri
Yağlar genel olarak yumuşak (soft), sert (hard) ve kırılgan (brittle) olarak sınıflandırılır.
Yumuşak (soft) yağlar, oda sıcaklığında zeytinyağı, hint yağı gibi sıvı olan yağlardır. Zeytinyağı dışında, yumuşak yağların yüksek yüzdelerde kullanıldığı sabunlar daha yumuşak olacaktır. Zeytinyağı ise kalıptan çıkarılırken yumuşak olsa da zamanla oldukça sertleşecektir.
- Yüksek oranda yumuşak yağ kullanılan sabunları kalıptan çıkarması daha zordur. Kalıptan çıkarıp kesmeden önce bir-iki gün kalıpta bırakılabilir. Hala çıkarmak zor ise kalıp buzluğa atılarak bir gece bekletilebilir.
- Yumuşak yağlar, özellikle zeytinyağı ile yapılan sabun, yavaş kıvam alarak (iz/trace), renk girdaplı tasarımlar yapmanızı kolaylaştırır. Sabunu özelleştirmek için daha fazla zaman sunar.
Sert (hard) yağlar, tereyağları ve iç yağlar gibi oda sıcaklığında katı ve kaşıklanabilir yağlardır (hindistan cevizi yağı, palm yağı gibi). Sabuna sertlik katarlar.
Kırılgan (Brittle) yağlar, oda sıcaklığında katı fakat kırılarak parçalanabilen yağlardır (palm çekirdeği yağı, kakao yağı gibi). Sabuna sertlik katarlar.
- Yüksek oranda sert ya da kırılgan yağlar içeren sabunlar daha kolay ve hızlı kalıptan çıkarılacaktır.
- Yüksek oranda yumuşak yağlarla yapılan sabunlara göre daha kısa kürleşme zamanına ihtiyaç duyar, daha hızlı sertleşir ve kullanıma hazır olur.
- Daha hızlı kıvam (iz/trace) alacağı için, girdaplı renk tasarımları gibi zaman alan gelişmiş tasarımları yapması oldukça zorlaşır.
YAĞ TABLOSU
| YAĞLAR | TİPİ | SABUN YAPISINA KATKISI | TAVSİYE EDİLEN KULLANIM ORANI | NOTLAR |
|---|---|---|---|---|
| Hindistan Cevizi Yağı | Sert | Büyük kabarcıklı bol köpük, yüksek temizlik, sert sabun, beyaz renk | %15-50 | Yüksek oranda hindistan cevizi yağı cildi kurutabileceği için, yüksek superfat (sabunlaşmamış yağ) oranı ile kullanılabilir. |
| Hint Yağı | Yumuşak | Yüksek köpük, yumuşaklık | %5-10 | Şampuan ve tıraş köpüğü yapımında %15-20 oranında kullanılabilir. |
| Zeytinyağı | Yumuşak | Düşük temizlik etkisi, düşük köpük | %25-80 | Düşük temizleme özelliğine rağmen zeytinyağı besleyici ve yumuşatıcı özellikler katar. Hassas ciltlere, olgun ve bebek cildine yönelik sabunlarda yüksek oranda olmalıdır (%60). Kalıptan çıkarırken yumuşak olmasına rağmen, kürleşme süresinden sonra oldukça sertleşir. %50 üzeri zeytinyağı içeren sabunlar, uzun kürleşme süresine ihtiyaç duyar. |
| Mango Yağı | Sert | Sertlik katar, lüks bakım ve nemlendirme özellikleri | %5-15 | |
| Fındık Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Üzüm Çekirdeği Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Ayçiçeği Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. Yüksek raf ömrü için yüksek oleik asit içeren ayçiçeği yağını tercih edin. |
| Soya Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Aspir Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Kenevir Tohumu Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Avokado Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. Yüksek vitamin ve mineral içeriği ile yüz sabunları için avantajlıdır. |
| Kayısı Çekirdeği Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Tatlı Badem Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Pirinç Kepeği Yağı | Yumuşak | Orta köpük, yumuşak temizlik, sabunlara az matlık, hafif parlaklık verir | %5-12 | Zeytinyağı bulunan sabunlarda iyi bir yardımcı yağdır. |
| Don Yağı (Sığır) | Sert | Orta kararlıkta kremsi köpük, sert, beyaz sabun | %25-50 | %100 don yağı ile yapılmış, %0 superfat sabun, iyi bir çamaşır sabunudur. |
| Palm Yağı | Sert | Orta kararlıkta köpük, sert, uzun ömürlü sabun | %25-50 | Don yağı gibi hayvansal yağları kullanmak istemeyenler için alternatiftir. Üretiminin çevresel etkilerini göz önüne alarak, sürdürülebilir palm yağı kullanımını tavsiye ederiz. |
| Kakao Yağı | Kırılgan (Brittle) | Orta kararlıkta kremsi köpük, sert, uzun ömürlü sabun | %5-15 | %80'e kadar yüksek oranda kullanımı deneyebilirsiniz. |
| Shea Yağı | Sert | Orta kararlıkta kremsi köpük, orta sert, uzun ömürlü sabun | %5-15 | |
| Palm Çekirdeği Yağı | Kırılgan (Brittle) | Büyük bol köpükler, orta temizlik, beyaz sabun | %15-30 | Hindistan cevizi yağı içeren tariflerde iyi bir yardımcı yağdır. Hindistan cevizini %20 kadar kullanmak yerine %10-10 palm yağı ile kullanmayı deneyebilirsiniz (kostik miktarını tekrar hesaplayın) |
| Babassu Yağı | Kırılgan (Brittle) | Büyük bol köpükler, yüksek temizlik, beyaz renk | %15-30 | Babassu yağı, hindistan cevizi yağı için iyi bir alternatiftir. |
Yağ asitlerinin, sabunun temel özelliklerine katkılarını aşağıda bulabilirsiniz.
YAĞ ASİTLERİNİN SABUNA KATKISI
| YAĞ ASİTLERİ | RAF ÖMRÜ | TEMİZLEME | KÖPÜK | BİRİNCİL YAĞLAR | İKİNCİL YAĞLAR |
|---|---|---|---|---|---|
| Laurik Asit | Uzun | Yüksek | Bol Köpük | Hindistan Cevizi Yağı, Palm Çekirdeği Yağı, Babassu Yağı | |
| Miristik Asit | Uzun | Yüksek | Bol Köpük | Hindistan Cevizi Yağı, Palm Yağı, Babassu Yağı | |
| Oleik Asit | Orta | Düşük-Orta | Yumuşatıcı Köpük | Shea, Kakao, Mango, Don Yağı, Avokado, Pirinç Kepeği, Kanola, Tatlı Badem, Kayısı Çekirdeği, Zeytinyağı, Ayçiçeği (Yüksek Oleik), Jojoba Yağları | Palm, Soya, Üzüm Çekirdeği Yağı |
| Linoleik Asit | Kısa | Orta | Yumuşatıcı Köpük | Soya, Üzüm Çekirdeği, Ayçiçeği, Aspir Yağları | Palm, Soya, Üzüm Çekirdeği Yağı |
| Linolenik Asit | Kısa | Orta | Yumuşatıcı Köpük | Kenevir Tohumu Yağı | |
| Stearik Asit | Uzun | Düşük | Az, Kremsi | Kokum Yağı | Shea Yağı, Kakao Yağı, Mango Yağı |
| Risinoleik Asit | Uzun | Düşük | Çözücü özellikleriyle Kremsi köpük | Hint Yağı | |
| Palmitik Asit | Uzun | Orta | Stabil, Kremsi | Palm Yağı | Don Yağı, Neem, Pirinç Kepeği Yağı |
Yağların içerdiği yağ asidi miktarlarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.
YAĞLARIN İÇERDİĞİ YAĞ ASİDİ DEĞERLERİ
| YAĞLAR | LAURİK | MİRİSTİK | PALMİTİK | STEARİK | RİSİNOLEİK | OLEİK | LİNOLEİK | LİNOLENİK |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hint Yağı | 0 | 0 | 0 | 0 | 90 | 4 | 4 | 0 |
| Hindistan Cevizi Yağı | 49 | 19 | 9 | 3 | 0 | 8 | 2 | 0 |
| Babassu Yağı | 50 | 20 | 11 | 4 | 0 | 10 | 0 | 0 |
| Kenevir Yağı | 0 | 0 | 6 | 2 | 0 | 12 | 57 | 21 |
| Jojoba Yağı | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 0 | 0 |
| Ayçiçeği Yağı | 0 | 0 | 7 | 4 | 0 | 14 | 70 | 1 |
| Palm Tohumu Yağı | 49 | 16 | 8 | 2 | 0 | 15 | 3 | 0 |
| Aspir Yağı | 0 | 0 | 7 | 0 | 0 | 15 | 75 | 0 |
| Üzüm Çekirdeği Yağı | 0 | 0 | 8 | 4 | 0 | 20 | 68 | 0 |
| Soya Yağı | 0 | 0 | 11 | 5 | 0 | 24 | 50 | 8 |
| Kakao Yağı | 0 | 0 | 28 | 33 | 0 | 35 | 3 | 0 |
| Don Yağı (Sığır) | 2 | 6 | 28 | 22 | 0 | 36 | 3 | 1 |
| Kokum Yağı | 0 | 0 | 4 | 56 | 0 | 36 | 1 | 0 |
| Pirinç Kepeği Yağı | 0 | 1 | 22 | 3 | 0 | 38 | 34 | 2 |
| Palm Yağı | 0 | 1 | 44 | 5 | 0 | 39 | 10 | 0 |
| Mango Yağı | 0 | 0 | 7 | 42 | 0 | 45 | 3 | 0 |
| Neem Yağı | 0 | 2 | 21 | 16 | 0 | 46 | 12 | 0 |
| Shea Yağı | 0 | 0 | 5 | 40 | 0 | 48 | 6 | 0 |
| Avokado Yağı | 0 | 0 | 20 | 2 | 0 | 58 | 12 | 0 |
| Kanola Yağı | 0 | 0 | 4 | 2 | 0 | 61 | 21 | 9 |
| Kayısı Çekirdeği Yağı | 0 | 0 | 6 | 0 | 0 | 66 | 27 | 0 |
| Zeytinyağı | 0 | 0 | 14 | 3 | 0 | 69 | 12 | 1 |
| Badem Yağı | 0 | 0 | 7 | 0 | 0 | 71 | 18 | 0 |
| Ayçiçeği Yağı (Yüksek Oleik Asitli) | 0 | 0 | 3 | 4 | 0 | 83 | 4 | 0 |
| Menengiç Yağı | 0 | 0 | 11 | 1 | 0 | 63 | 25 | 0 |
