KOSTİK GÜVENLİĞİ
Yağları sabuna dönüştürmek için güçlü bir bazik madde gerekir. Katı sabunlar için bu madde NaOH (sodyum hidroksit), nam-ı değer KOSTİKtir. Sodyum hidroksit, çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kozmetik ürünlerinden, gıda ürünlerine bir çok üretim sürecinde kullanılırlar. pH 14 değeri ile en yüksek baziklik seviyesine sahiptir. Pul, boncuk ya da toz şeklide olabilir. Sıvı içerisinde çözünmesi ekzotermik (ısı açığa çıkaran, örneğin odunun yanması) bir tepkimedir. Oda sıcaklığındaki bir sıvıya kostik eklediğinizde, karışımın sıcaklığı 95oC’ye kadar çıkabilir. Bu sırada karışım solunması zararlı buhar oluşturur.
Cilt ile teması yakıcı ve tahriş edicidir. Kıyafetlerde lekeler bırakır, ahşaba zarar verir. Göz ile teması körlük, yutulması ölümle sonuçlanabilir.
Kostik ile güvenli bir şekilde çalışabilmeniz için almak ZORUNDA olduğunuz basit, temel güvenlik önlemleri vardır. Eğer bu kimyasala hak ettiği saygıyı gösterir, gerçek ustalığın hiç risk almamak olduğunu unutmazsanız, siz de dünyada her gün ev ortamında güvenle kostik kullanarak harika sabunlar ortaya çıkaran sabun yapımcıların arasına katılabilirsiniz. Kostik ile yaptığınız sabunların güvenliğine dair soru işaretleriniz varsa “Kostiksiz Sabun Olur Mu ?” yazımıza göz atabilirsiniz.
İşte kostik ile sabun yapımında bilmeniz gerekenler
1.Koruyucu Kıyafetler
Kostik solüsyonunun olası dökülme ya da sıçramalarına karşı tüm cildinizi örten kıyafetler giyin. Bileklerinizi örten bir uzun kollu, bacaklarınızı örten pantolon ya da uzun etek, ayaklarınızda kapalı ayakkabı ya da terlik olsun.
Koruyucu eldiven takın. Eldivensiz kostik kabını elinize dahi almayın.
Koruyucu gözlük takın. Özellikle kostiği sıvıya eklerken, karıştırırken, yağların üzerine ekleyip sabunlaştırma için karıştırırken, gözlerinizi koruyan, koruyucu gözlük takın (cam gözlükler aynı işlevi GÖRMEZ).
Kostiği sıvıya eklediğinizde oluşabilecek tahriş edici buhar çıkışı için maske takabilirsiniz.
2.Uygun Ortam
Kostiği sıvıya kattığınız ortam, çıkan zararlı buharı solumayacağınız şekilde, iyi havalandırılmış ya da havadar olmalıdır. Camdan sarkmak asla bir seçenek olmasa da, yeterli alanınız varsa balkonu kullanmayı düşünebilirsiniz. Eğer karıştırma işlemini içeride yapmanız gerekiyorsa, birkaç cam açarak aspiratör altında çalışabilirsiniz.
Kostik ile çalışırken, etrafta olası kazalara neden olabilecek çocukların ya da evcil dostlarınızın olmaması çok önemli. Sabun yapım alanınızda gereken mahremiyeti ve güvenliği sağlayabileceğinizden emin değilseniz lütfen kostik ile çalışmayın. Onun yerine çocuklarla bile güvenle gerçekleştirebileceğiniz “Erit ve Dök Sabun Yapımı” tekniğine göz atabilirsiniz.
3.Her Zaman Kostiği Suya Ekleyin (Asla Suya Kostik Eklemeyin)
Su ve kostiği karıştırmadan önce, miktarlarını ayrı kaplarda ölçümleyin. Ardından kostiği suyun üzerine az miktarlarda ekleyerek karıştırın. Hiçbir zaman kostiğin üzerine su/sıvı eklemeyin. Bu kostiğin kabın dışına doğru patlamasına yol açabilir. Kostiği eklediğiniz suyun soğutulmuş olması ekstra bir önlem olarak, başlangıç seviyesinde uygulanabilir.
4.Uygun Karıştırma Ekipmanları
Ekipmanlarınız mutlaka ısıya dayanıklı olmalı. Kaynar suya dayanamayacağını düşündüğünüz ekipmanların hepsini en baştan eleyebilirsiniz.
Kostik, sıvıda çözünürken yüksek sıcaklıklara çıkabildiği için metal ekipmanlar da, ısınma nedeniyle zorluk çıkarabilir. Ayrıca kostik alüminyum ve kalay ile tehlikeli tepkimeler verdiği için, ekipmanlarınız asla bu metallerden yapılmış olmamalıdır.
Kullanabileceğiniz ekipmanlar sağlam plastikten üretilmiş ya da bor ile ısıya dayanıklı hale getirilmiş payreks malzemeler olabilir. Sıçramalara karşı ekstra önlem için: geniş bir kap, ve geniş olmayan ince karıştırıcılar tercih edilebilir. Olası dökülmeler için ekstra bir önlem olaraksa, karıştırma işlemi bir lavaboda yapılabilir.
5.Kostiğin Soğumasını Beklerken
Kostik-sıvı karışımınızı yağlar ile buluşturmadan önce belirli bir sıcaklığa kadar soğumasını beklemeniz gerekebilir. Bu süre boyunca karışımın bulunduğu kabın, okunaklı olarak “KOSTİK” olduğuna dair etiketlenmesi, “DOKUNMAYIN” , “TAHRİŞ EDİCİ” ya da “ZEHİRLİ” şeklinde etiketlenmesi, olası yabancıların uyarılması için oldukça önemli. Ayrıca kostik karışımının, hiçbir çocuğun ya da evcil hayvanın erişemeyeceği, dökemeyeceği şekilde muhafaza edilmesi önem arz ediyor.
6.Eğer Kostik Cildinize Temas Ederse
Kostik için düzenlenmiş malzeme güvenlik bilgi formuna göre, kostik ile temas eden tüm kıyafetler çıkartılmalı. Cilt çok hızlı bir şekilde 15 dakika boyuca su altında tutulmalı. Eğer kostik göze temas etmişse 15 dakika boyunca su ile yıkanarak, tıbbi yardım alınmalı. Solunum yoluyla maruz kalındıysa, açık havaya çıkılmalı.
Kostik ile sıvıyı buluşturarak, güvenli bir şekilde çözeltinizi hazırladıktan sonra güvenliği elden bırakmayın! Yağlar ile kostik çözeltisi birleştikten sonra, kostik sabunlaşma tepkimesine katılarak daha zararsız hale gelecektir, fakat sabunlaşma işlemini tamamlamamış karışım, hala cildiniz için tahriş edici olabilir. Bu nedenle gözlük dahil tüm koruyucu ekipmanlarınızı kullanmaya devam edin.
Refleks olarak kıyafetinizin kollarını sıvama eğilimindeyseniz, bileklerinizi sıkmayan bir lastik toka ile sabitleme yapabilirsiniz.
7.Temizlik Aşaması
Sabun yapımını bitirdikten sonra sıra bulaşıkları yıkamaya geldi. Sabun yapımında bir kapta kostik tarttınız, bir kapta kostik çözeltinizi hazırladınız ve en az bir kapta sabun karışımınızı hazırladınız. Yani elinizde bolca eldivensiz dokunmamanız gereken kap var. O yüzden lütfen eldivenlerinizi giyin! Kaplarda kalan artıklar cildiniz için hala tahriş edici.
Sabunlaşmayı gerçekleştirdiğiniz kaplarda kalan sabun kalıntılarını ise direk lavaboya dökmek yerine önce bir peçeteyle fazlalığı almanızı öneriyoruz. Lavabonuzun içinde kalan kalıntılar zamanla katılaşarak sabunlaşmasını tamamlayıp, tıkanmalara yol açabilir. Açmak oldukça zor olacaktır.
Sabun yapım tezgahınıza dökülüp sıçramış olan kalıntıları ise, yine eldivenleriniz elinde temizleyebilirsiniz. Bunun için tekrar tekrar kullandığınız bir temizlik bezi varsa, bu bezi sadece sabun yapım temizliği için kullanabilirsiniz. Üzerinde kostik kalıntısı olan bir bezle, daha sonra dalgınlıkla bir tabağınızı silmekten kaçınmak için mutfak malzemeleri ile sabun yapım malzemelerini tamamen ayırmak önemli.
Tezgah üzerinde kalmış kostik çözeltisi kalıntılarını ise sirke ile temizlemek, sabun yapımcılarının oldukça sevdiği taktiklerden biri.
EVDE SABUN YAPIMI GÜVENLİDİR
Yıllardır bir çok sabun yapımcısı sıfır kaza ile yollarına devam etmektedir. Tıpkı aşçıların doğru teknik ve önlemlerle bıçak/yanık kazası geçirmemesi gibi. Önemli olan malzemeleri tanımak, yaptığınız işe gereken saygıyı göstermek ve belirli önlemleri almaktır.
Korkmayın, cildinize kostik çözeltisi ya da sabun karışımı sıçradığında, hemen suyun altına tutarak cildinizden uzaklaştırırsanız, zarar görmeden işinize devam edebilirsiniz.
Unutmayın, çalıştığınız iş her ne olursa olsun, asıl ustalık hiç risk almamaktır.
